عقود بانکداری اسلامی

مضاربه عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین به عنوان مالک (بانک) عهده دار تامین سرمایه (نقدی) می‌گردد با قید اینکه طرف دیگر (عامل) با آن تجارت کرده و در سود حاصله هر دو طرف شریک باشند.

انواع عقود بانکداری بدون ربا:

1- مضاربه (بازرگانی داخلی ـ صادراتی ـ وارداتی)
2- مشارکت مدنی (بازرگانی ـ تولیدی ـ صادراتی ـ مسکن و ساختمان)
3- فروش اقساطی (مواد اولیه ـ ماشین آلات ـ مسکن)
4- سلف
5- اجاره به شرط تملیک
6- قرض الحسنه (ازدواج، تعمیر و تامین مسکن، کمک هزینه درمان، کمک هزینه تحصیلی)
7- جعاله

مضاربه

ضوابط مورد عمل :

1- داشتن صلاحیت فنی، اهلیت، حسن شهرت و پرداخت، سابقه کار و مراودات بانکی
2 - اخذ درخواست متقاضی که حاوی اطلاعاتی از قبیل مشخصات متقاضی، نوع فعالیت و میزان تجربه، حداکثر مدت مورد نیاز برای یک دوره معامله، میزان سرمایه مورد نیاز، پیش بینی مبلغ فروش، میزان سود پیش بینی شده، نحوه تقسیم سود و نوع تضمین می‌باشد.
3- کالای موضوع مضاربه باید از کالاهای ضروری و سهل البیع و مورد مصرف عام باشد.
4- عامل (مشتری) بایستی کالای مورد مضاربه را به نفع بانک و به مدت قرارداد بیمه نماید.
5- سرمایه مضاربه بایستی نقد باشد.

مدارک مورد نیاز :

اعتبار در حساب جاری در قالب عقد مضاربه (مضاربه عام)

با عنایت به اهمیت تسهیلات اعتباری در عرصه بانکداری و ضرورت استفاده از ابزارهای نوین اعتباری مبتنی بر قانون عملیات بانکی بدون ربا و همگام با گسترش فعالیت بانک و ارائه خدمات نوین، بانک ملی خدمت جدیدی در بخش تخصیص تسهیلات تحت عنوان اعتبار در حسابجاری در قالب عقد مضاربه ارائه نموده است. مضاربه عام عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین (بانک) عهده دار تامین سرمایه می‌گردد به طوری که طرف دیگر (عامل) با آن سرمایه، معاملات تجاری متعدد انجام و در سود حاصل از معاملات هر دو طرف شریک باشند.

ضوابط مورد عمل :

1- داشتن صلاحیت فنی، اهلیت، حسن شهرت و پرداخت، سابقه کار و مراودات بانکی
2- افتتاح حسابجاری اعتباری با رعایت ضوابط کلی افتتاح حساب جاری
3- حداقل مبلغ چک برای استفاده از تسهیلات فوق یک میلیون ریال بوده و بانک در قبال پرداخت چکهای با مبالغ کمتر از مبلغ فوق تعهدی ندارد.
4- حداکثر زمان برگشت و تسویه کل سرمایه مضاربه پایان مدت قرارداد بوده و عامل می‌تواند در طول مدت قرارداد کراراً تا سقف تعیین شده اعتبار، بدون ارائه پیش فاکتور معاملات متعدد انجام دهد.
5- هرگونه وجوه واریزی به حسابجاری اعتباری تا قبل از سررسید قرارداد، مبین تسویه بخشی از تسهیلات مضاربه قلمداد شده و بر مبنای وجوه واریز شده و به نسبتهای توافق شده قبلی، تسویه حساب سود انجام می‌گیرد. بدیهی است تسویه حساب نهایی در سر رسید قرارداد انجام خواهد پذیرفت.
6- عامل (مشتری) بایستی کالای مورد مضاربه را به نفع بانک بیمه نمایید.

مدارک مورد نیاز :

1- تکمیل برگ درخواست
2- تصویر شناسنامه اشخاص حقیقی یا مدارک احراز هویت اشخاص حقوقی( شامل اساسنامه شرکت، اظهارنامه ثبت شـرکت، آگهی تاسیس، آخرین تغییــرات سرمایـه و مدیـران و امضـاء داران مجاز شرکت و...)‌
3- مجوز فعالیت
4 - مدارک مربوط به محل فعالیت
5- پیش فاکتور معتبر
6- مدارک مربوط به وثیقه و تضمین.

مشارکت مدنی

مشارکت مدنی عبارتست از درهم آمیختن سهم الشرکه نقدی و یا غیر نقدی متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی متعدد به نحو مشاع به قصد انتفاع طبق قرارداد.

ضوابط مورد عمل :

1- داشتن صلاحیت فنی، اهلیت، حسن شهرت و پرداخت، سابقه کار و مراودات بانکی
2- سرمایه مشارکت مدنی می‌تواند نقدی یا غیر نقدی باشد.
3- مشارکت مدنی زمانی تحقق می‌یابد که طرفین سهم الشرکه خود را اعم از نقدی و غیر نقدی به حسابی تحت عنوان حساب مشارکت مدنی واریز نمایند.
4- مشارکت مدنی در بخش بازرگانی، تولید و خدمات و مسکن قابل اعطاء می‌باشد.
5- فروش اقساطی سهم الشرکه بانک در مشارکتهای مدنی تولیدی (صنعت و معدن، کشاورزی و مسکن) و طرحهای خدماتی، در زمان خاتمه قرارداد بلامانع است.
6- تسهیلات مشارکتی مدنی صادراتی به منظور تهیه و تدارک کالای صادراتی و یا صدور خدمات فنی و مهندسی، و در مراحل قبل از صدور کالا و یا پس از صدور قابل پرداخت خواهد بود.
7- میزان تسهیلات درخصوص آن دسته از صادرکنندگان که بدون گشایش اعتبار اسنادی مبادرت به صدور کالا یا خدمات فنی و مهندسی می‌نماید معادل 60% ارزش ریالی کالای صادراتی یا خدمات بوده و در مورد صادرکنندگانی که از طریق گشایش اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت مبادرت به صدور می‌نمایند معادل 90% هم ارز ریالی اعتبار اسنادی خواهد بود.
8- در مشارکت مدنی تامین حداقل 20% از سرمایه مشارکت، به عهده مشتری می‌باشد.
9- در مشارکت مدنی نحوه تسویه مشارکت بایستی از قبیل تعیین گردد.
10– موضوع مشارکت باید به نفع بانک و به هزینه مشتری بیمه شود.

مدارک مورد نیاز :

1- تکمیل برگ درخواست
2- تصویر شناسنامه اشخاص حقیقی یا مدارک احراز هویت اشخاص حقوقی (شامل اساسنامه شرکت، اظهارنامه ثبت شرکت، آگهی تاسیس، آخرین آگهی تغییرات سرمایه و مدیران و امضاء داران مجاز شرکت و...)
3- مجوز فعالیت
4- مدارک مربوط به محل فعالیت
5- پیش فاکتور معتبر (به منظور انجام مشارکت مدنی بازرگانی داخلی) و پروفرما و برگ ثبت سفارش (به منظور انجام مشارکت مدنی وارداتی) و اعتبار اسنادی صادراتی ( به منظور انجام مشارکت مدنی صادراتی)
6- مدارک مربوط به وثیقه غیر منقول
7- نقشه‌های تایید شده ساختمان، پروانه ساختمان معتبر، گواهی عدم خلاف به تاریخ روز، قرارداد مهندس ناظر (به منظور انجام مشارکت مدنی در امر ساختمان و مسکن).

فروش اقساطی (مواد اولیه ـ ماشین آلات ـ مسکن)

فروش اقساطی عبارت است از واگذاری عین کالا به بهای معلوم به غیر، به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای مزبور به اقساط مساوی یا غیر مساوی در سر رسیدهای معین دریافت گردد.

ضوابط مورد عمل :

1- داشتن صلاحیت فنی، اهلیت، حسن شهرت و پرداخت، سابقه کار و مراودات بانکی
2- فروش اقساطی مواد اولیه معمولاً کوتاه مدت و مدت آن یک دوره تولید و حداکثر یکسال می باشد.
3- فروش اقساطی ماشین آلات، تجهیزات و تاسیسات میان مدت و بلند مدت بوده و حداکثر نباید از طول عمر مفید این قبیل اموال بیشتر باشد.
4- در قراردادهای میان مدت و بلند مدت حداقل 20%‌ مبلغ قرارداد تحت عنوان پیش پرداخت، از مشتری اخذ می‌گردد.
5- در صورت واریز کلیه اقساطی باقی مانده قبل از سر رسید، بانک متناسب با مدت جلو پرداختی، تخفیف سود به مشتری اعطا خواهد نمود.
6- اعطای تسهیلات فروش اقساطی مواد اولیه به واحدهای خدماتی ممنوع می‌باشد.
7- بیمه نمودن اموال موضوع قراردادهای فروش اقساطی به نفع بانک توسط مشتری الزامی است.

مدارک مورد نیاز :

1- تکمیل برگ درخواست
2- تصویر شناسنامه اشخاص حقیقی یا مدارک احراز هویت اشخاص حقوقی (شامل اساسنامه شرکت، اظهارنامه ثبت شرکت، آگهی تاسیس، آخرین آگهی تغییرات سرمایـه و مدیـران و امضـاء داران مجاز شـرکت و...)
3- پروانـه بهره برداری واحد تولیدی یا مجوز فعالیت واحدهای خدماتی
4- مدارک مربوط به محل فعالیت
5- پیش فاکتور معتبر (خرید مواد اولیه یا ماشین آلات)
6- مدارک مربوط به وثیقه و تضمین
7- صورتهای مالی (شامل حساب عملکرد سود و زیان ترازنامه).

سلف

سلف قراردادی است که به موجب آن بانک محصولات تولیدی مشتری را خریداری و بهای آن کالا را نقداً پرداخت و کالا را در آینده تحویل می‌گیرد.

ضوابط مورد عمل :

1- داشتن صلاحیت فنی، اهلیت، حسن شهرت و پرداخت، سابقه کار و مراودات بانکی
2- سلف از ابزار کوتاه مدت (حداکثر یکسال) بوده و در بخش تولید (صنعت و معدن و کشاورزی) کاربرد دارد.
3- کالای مورد معامله بایستی سهل البیع و از کالاهای پروری بوده و انحصاری و سریع الفساد نباشد.
4- مشتری باید امکانات لازم برای تولید کالای مورد قرارداد را داشته باشد.
5- بهای مورد معامله بایستی توسط بانک فی المجلس (همزمان) به مشتری پرداخت شود.
6- قیمت پیش خرید کالای سلف از قیمت عمده فروشی کالا در زمان انجام معامله نباید بیشتر باشد.
7- سر رسید یا روز تحویل کالا، در قرارداد سلف قید خواهد شد.
8- فروش محصولات خریداری شده توسط بانک قبل از سررسید تحویل ممنوع می‌باشد لیکن فروش اینگونه محصولات بعد از سر رسید تحویل حتی قبل از تولید بلامانع است.
9- فروشنده باید کلیه تسهیلات ناشی از قرارداد سلف را در واحد تولیدی خود برای تهیه کالای مورد معامله بکار بگیرد.

مدارک مورد نیاز :

1- تکمیل برگ درخواست
2- تصویر شناسنامه اشخاص حقیقی یا مدارک احراز هویت اشخاص حقوقی (شامل اساسنامه شرکت، اظهارنامه ثبت شرکت، آگهی تاسیس، آخرین آگهی تغییرات سرمایه و مدیران و امضاء داران مجاز شرکت و...)
3- مجوز فعالیت
4- مدارک مربوط به محل فعالیت
5- مدارک مربوط به وثیقه و تضمین
6- صورتهای مالی (شامل حساب عملکرد سود و زیان ترازنامه).

قرض الحسنه

قرض الحسنه عقدی است که به موجب آن بانک (به عنوان قرض دهنده) مبلغ معینی را طبق شرایط مقرر به اشخاص (به عنوان قرض گیرنده) واگذار می‌نماید.

ضوابط مورد عمل :

1- پرداخت قرض الحسنه شامل موارد ازدواج، تعمیر یا تامین مسکن، کمک هزینه درمان و کمک هزینه تحصیلی خواهد بود.
2- متقاضی تسهیلات قرض الحسنه می‌بایستی در محدوده فعالیت شعبه قرار داشته باشد.
3- متقاضی نباید در سیستم بانکی، بابت تسهیلات قرض الحسنه بدهی داشته باشد.
4- کارمزد قرض الحسنه در حال حاضر 4% در سال بوده که به نسبت مانده ابتدای هر سال، در اول سال نقداً دریافت می‌شود.
5- مدت بازپرداخت قرض الحسنه رفع احتیاجات ضروری حداکثر 3 سال و به اقساط ماهانه می‌باشد.
6- سقف تسهیلات قرض الحسنه برای ازدواج و تهیه جهیزیه برای هر کدام از زوجین 6 میلیون ریال و برای سایر موارد 2 میلیون ریال می‌باشد.
7- در صورتیکه اقساط با تاخیر وصول شود جریمه تاخیر با نرخ 12% محاسبه و اخذ می‌شود.

مدارک مورد نیاز :

1- تکمیل برگ درخواست
2- تصویر شناسنامه متقاضی
3- اصل و تصویر عقدنامه (برای متقاضیان قرض الحسنه ازدواج) و سند مالکیت یا اجاره نامه معتبر (برای متقاضیان قرض الحسنه تعمیر یا تامین مسکن) و مدارک مربوط به هزینه‌های درمانی ( برای متقاضیان قرض الحسنه کمک هزینه درمان) و مدارک ثبت نام و اشتغال به تحصیل از دانشگاه مربوطه ( برای متقاضیان قرض الحسنه کمک هزینه تحصیلی)
4- مدارک احراز اشتغال و درآمد متقاضی و ضامنین.

جعاله

جعاله عبارتست از الزام شخص (جاعل یا کارفرما) به ادای مبلغ یا اجرت معلوم (جعل) در مقابل انجام عملی معین طبق قرارداد. بانکها می‌توانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش امور تولیدی، بازرگانی و خدماتی،‌با تنظیم قرارداد و به عنوان عامل یا عند الاقتضاء به عنوان جاعل مبادرت به جعاله نمایند.

ضوابط مورد عمل :

1- داشتن صلاحیت فنی، اهلیت، شهرت و پرداخت، سابقه کار و مراودات بانکی
2 - متقاضی جعاله تعمیرات مسکن بایستی فاقد بدهی قرض الحسنه تعمیرات نزد بانک بوده و مجموع بدهی وی از بابت جعاله تعمیر مسکن نزد سیستم بانکی نیز بیش از سقفهای مقرر نباشد.
3- کسانی که حداقل معادل 10% تسهیلات جعاله را به مدت سه ماه نزد بانک سپرده گذاری نمایند از اولویت برخوردار خواهند بود.
4- حد نصاب تسهیلات اعطایی جعاله تعمیر مسکن متناسب با هزینه‌های پیش بینی شده تعمیر و بازسازی، معادل 80% هزینه ها و حداکثر چهارده میلیون ریال خواهد بود 5- بازپرداخت تسهیلات دریافتی به صورت اقساط می‌باشد 6- درصورت تسویه و واریز تسهیلات قبل از سر رسید، تخفیف سود متناسب با مدت جلو پرداختی داده خواهد شد.

مدارک مورد نیاز :

1- تکمیل برگ درخواست
2- تصویر شناسنامه متقاضی
3- مدارک مربوط به ملک مورد تعمیر (در صورت نداشتن سند مالکیت ارائه قولنامه معتبر خرید ملک)
4- فیش آب و برق ملک به نام متقاضی (در صورت نداشتن سند مالکیت رسمی)‌ 5- مدارک احراز اشتغال و درآمد متقاضی و ضامنین.

اجاره به شرط تملیک

اجاره به شرط تملیک عقد اجاره ای است که در آن شرط می‌شود که مستاجر (مشتری) در صورت عمل به شرایط مندرج در قرارداد، در پایان مدت اجاره عین مستاجره را مالک گردد.

ضوابط مورد عمل :

1- داشتن صلاحیت فنی، اهلیت، حسن شهرت و پرداخت، سابقه کار و مراودات بانکی
2- تسهیلات اجاره به شرط تملیک معمولاً بلند مدت و مدت قرارداد حداکثر معادل عمر مفید مورد اجاره خواهد بود.
3- حداقل 20% قیمت خرید از مشتری اخذ می‌گردد.
4- در صورت تسویه و واریز قرارداد قبل از سررسید، تخفیف سود، متناسب با مدت جلو پرداختی داده خواهد شد.
5- اجاره به شرط تملیک در بخشهای صنعت و معدن، خدمات، کشاورزی و ساختمان کاربرد دارد.
6- مورد اجاره هر ساله بایستی به نفع بانک و به هزینه مشتری بیمه گردد.
7- مال الاجاره به صورت اقساط وصول می‌شود.
8- مستاجر حق واگذاری عین مستاجره را به هر صورت (رسمی و غیر رسمی) به غیر ندارد.
9- پرداخت هرگونه هزینه تعمیر و نگهداری، مالیات و عوارض متعلقه و سایر هزینه‌ها در طول مدت قرارداد بر عهده مستاجر می‌باشد.

مدارک مورد نیاز :

#علوم انسانی #اقتصاد #اقتصاد اسلامی

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

ارسال نظر

نظرات کاربران